Tanio kupić, drogo sprzedać - ta podstawowa zasada i zarazem
motto handlu, doskonale opanowane przez hipermarkety czy sklepy internetowe
(mimo, iż handel internetowy opiera się na bardzo niskich marżach), ma swoje
zastosowanie również wśród banków i firm pożyczkowych. Ponieważ banki i firmy
pożyczkowe nie pożyczają wyłącznie swoich pieniędzy - mimo, iż dysponują nierzadko
znaczącym kapitałem własnym (ang. equity) - to finansowanie działalności kredytowej
i pożyczkowej odbywa się głównie poprzez pożyczanie pieniądza od innych
podmiotów. Zatem od kogo bank i firmy pożyczkowe pożyczają pieniądze? Odpowiedź
jest złożona, bowiem wiele zależy od warunków makroekonomicznych, sytuacji
finansowej banku czy firmy pożyczkowej, dostępności finansowania, wpływu
regulacji nadzorcy, itd. Wśród głównych instrumentów finansowania działalności
kredytowej banków należy wymienić depozyty klienta detalicznego oraz klienta
korporacyjnego (uwzględniając sektor małych i średnich przedsiębiorstw), tzw. "osady"
z rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych (tzw. ROR) od wymienionych grup
klientów wliczając jednostki samorządu terytorialnego, a także emisje obligacji
banków czy firm pożyczkowych.
Ze względu na fakt, iż od 30 września 2009 funkcjonuje w Polsce rynek obligacji Catalyst, prowadzony na platformach transakcyjnych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie i BondSpot, możliwe jest jego wykorzystanie
do przeprowadzenia emisji obligacji przez banki i firmy pożyczkowe. Catalyst
posiada tę zaletę, iż sprzyja płynności wyemitowanym obligacjom, co pozwala
inwestorom na dokonywanie transakcji sprzedaży obligacji.
Jak prezentuje się koszt obligacji dla banków i firm
pożyczkowych na przykładzie rynku obligacji Catalyst? Do studium przypadku wybranych
zostały 2 firmy pożyczkowe (Mikrokasa S.A. oraz IPF Investments Polska Sp. z
o.o.) oraz 21 banków spółdzielczych, tj: Bałtycki Bank Spółdzielczy, Bank
Spółdzielczy w Białej Rawskiej, Bank Spółdzielczy w Limanowej, Bank
Spółdzielczy w Ostrowi Mazowieckiej, Bank Spółdzielczy w Piasecznie, Bank
Spółdzielczy w Piątnicy, Bank Spółdzielczy w Płońsku, Bank Spółdzielczy w
Skierniewicach, Bank Spółdzielczy w Tychach, ESBANK Bank Spółdzielczy,
Gospodarczy Bank Spółdzielczy w Barlinku, Krakowski Bank Spółdzielczy, Kujawski
Bank Spółdzielczy w Aleksandrowie Kujawskim, Mazowiecki Bank Spółdzielczy w
Łomiankach, Orzesko-Knurowski Bank Spółdzielczy w Knurowie, Podkarpacki Bank
Spółdzielczy w Sanoku, Podlasko-Mazurski Bank Spółdzielczy w Zabłudowie, Polski
Bank Spółdzielczy w Ciechanowie, Spółdzielczy Bank Rozwoju w Szepietowie,
Spółdzielczy Bank Rzemiosła i Rolnictwa w Wołominie, Warszawski Bank
Spółdzielczy.
Przesłanką selekcji była skala działalności, która pozwoliła
wyeliminować banki uniwersalne jako kwalifikujące się do innej grupy
porównawczej. Nieproporcjonalnie większe emisje obligacji to oczywiście domena uniwersalnych
banków komercyjnych, dla których marża pożyczającego (wyceniająca m.in. ryzyko
NPL) uwzględnia również presję po stronie kupujących, gdyż atutem obligacji, których
emitentem jest renomowany bank, jest m.in. percepcja i większe
prawdopodobieństwo stabilności działania i niskiego ryzyka bankructwa.
Oczywistym jest wniosek, że duże banki uniwersalne są dla każdego krajowego
sektora bankowego instytucjami finansowymi o istotnym znaczeniu dla stabilności
rzeczonego sektora finansowego, stąd emitowane przez nich obligacje zazwyczaj
cechuje większa pewność co do odzyskania pożyczonych pieniędzy jak i otrzymania
należnych odsetek.
Prezentując wyniki porównania zakwalifikowanych podmiotów, przyjęto
porządek klasyfikacyjny nadający zestawieniu większej elegancji i
przejrzystości w lekturze studium przypadku. Kolejnymi kategoriami
porównawczymi dla obu grup podmiotów są: średnia marża ponad stopę
referencyjną, wartość emisji, a także zapadalność. W obrębie każdej z tych kategorii
posłużono się analizą prostych zmiennych statystycznych, ukazując tym samym
rozpiętość danych, tj.: średnia, minimum, maksimum, odchylenie standardowe.
Nadmienić należy, iż wnioskowanie statystyczne co do podmiotów z grupy firm
pożyczkowych należy traktować z dużym dystansem ze względu na liczność zbioru
wynoszącą 2 - nie jest to jednak grupa samplingowa (próbkowa), a realny stan - dokładnie
tyle firm pożyczkowych zdecydowało się wyemitować obligacje na rynku Catalyst od
początku jego powstania do maja 2014 roku.
Wybrane
do analizy banki spółdzielcze wyemitowały obligacje o łącznej wartości 363.275.000
PLN, co jest o ok.80% większe niż suma wartości emisji obligacji wytypowanych
firm pożyczkowych (201.300.000 PLN).
Podobnie
jak w przypadku spółki IPF Investments Polska Sp. z o.o. (firma pożyczkowa), okres
kuponów banków spółdzielczych to 6 miesięcy, zaś w przypadku spółki Mikrokasa
S.A. (firma pożyczkowa) to 3 miesiące. Wyższa częstotliwość płacenia kuponów w
przypadku Mikrokasa to jedna strona medalu - drugą jest najkrótszy okres
zapadalności wynoszący zaledwie 18 miesięcy.